De Fokker F-27 'Friendship' is, als je het mij vraagt, het meest elegante exportproduct dat Nederland ooit heeft voortgebracht. In 1955 maakte het prototype zijn eerste vlucht, en een lange productiegeschiedenis volgde. De Friendship bleek een robuust, betrouwbaar en makkelijk te onderhouden vliegtuig dat tientallen jaren overal ter wereld was te zien.

In 2008 bouwde ik, toen 17 jaar oud, de PH-KFH van NLM CityHopper. Deze regionale dochtermaatschappij van KLM komt uit een tijd dat er nog veel binnenlands werd gevlogen. De kit is van Doyusha en is tegenwoordig nergens meer te vinden. Het was een van mijn eerste projecten met zelfgemaakte decals, die ik destijds ook zelf printte met een zwart-wit laserprintertje. Tegenwoordig besteed ik het printwerk altijd uit, aangezien dat bijna per definitie mooiere decals oplevert.



Het bouwverslag is HIER terug te vinden.

Nu, 15 jaar later, heeft het model een aantal verhuizingen overleefd en staat hij nog altijd trots tussen mijn meer recente modellen. Het wit heb ik gespoten, de rest is handgeschilderd. Ik ben in de tussentijd wel wat beter gaan bouwen, dus met dit soort dingen laat ik mezelf nu niet meer wegkomen... Let ook eens op de slechte aansluiting van de onderdelen van de motorgondels:



Zoals ik zei, is deze kit niet meer voor normale bedragen te vinden, als je hem al vindt. Dus... tijd voor een avondje reverse-modelbouwen!


Ik ga het model volledig opnieuw opbouwen, spuiten en afwerken. Aangezien het ongeluk brengt om de naam van een schip te veranderen, zal dat met een Friendship ook wel gelden. Daarom blijven de naam en registratie gelijk: PH-KFH 'Koene Dirk Parmentier'.

Ik vond het ooit heel belangrijk dat een model transparante raampjes had, vooral bij de cockpit. Ik heb daarom destijds een nogal slecht gevormd cockpitraam uit de dikke plastic romp gehakt. Hoewel transparante raampjes nog steeds mijn voorkeur hebben, maak ik die alleen als dat niet ten koste gaat van de strakke afwerking van het model. In dit geval vond ik dichtsmeren de beste keuze.



Ik wilde zoveel mogelijk oude verf verwijderd hebben, om zichtbare hoogteverschillen in de nieuwe lak te voorkomen. Ook weet ik niet hoe goed de hechting is geweest, en dat kan een onvoorspelbare basis zijn voor een nieuwe spuitbeurt. Het is ook weer niet essentieel om ieder vlekje weg te schuren. Met wat tijdelijke pootjes zodat ik het model in één keer aan alle kanten kan primeren werd de Friendship in de spuitkast gezet!


Na het wegwerken van een aantal oneffenheden die door de eerste laag grondverf aan het licht kwamen kwam er een tweede laag op. Het is hier en daar nog erg korrelig, ik heb dat vaak met primer. Gelukkig is het makkelijk weg te schuren.


Ik heb altijd het gevoel gehad dat het landingsgestel van de kit iets te kort is. Er klopte iets niet aan de 'zit' van het model. De pootjes waren daarbij ook nogal grof vormgegeven, dus heb ik het landingsgestel opnieuw opgebouwd met Evergreen plastic.


Ook het neuslandingsgestel kreeg wat aandacht. Ik dacht dat deze ook te kort was, maar dat was gezichtbedrog door de incorrecte positie van de meegegoten wieldeuren. Die heb ik er dus afgehaald en later zal ik nieuwe zelfgemaakte deurtjes terugzetten.


Ik ben op deze manier wel tevreden met het zijaanzicht. Het model heeft de typische licht voorover hellende stand van de Friendship. Misschien zelfs wat teveel, maar ik zal sowieso nog wat van de onderkant van de wieltjes af moeten schuren zodra die eenmaal vastgelijmd zitten. Dan komt de romp wel weer wat rechter te staan.


Traditiegetrouw komen er uiteindelijk weer zelfgemaakte decals op het model. Ik heb deze laten drukken bij printenmetwit.nl. De kwaliteit is prima, hoewel niet opvallend, maar het grootste voordeel is dat zij een techniek hebben waarmee ze witte decals kunnen printen. Ideaal!
De fotorealistische cockpitramen zijn het werk van Martijn (Malair). Zoals misschien al is opgevallen, ruilen wij nogal eens onze decaldiensten uit
Het ene cabineraampje is van Authentic Airliners en is bedoeld voor een HS.748. Deze ramen hebben de goede vorm en grootte voor de Friendship, en zal ik dus gaan gebruiken voor dit model. Ik moet nog wel een nieuw velletje bestellen, want met één raampje kom ik niet zo ver.


De volgende stap is het spuiten van het wit op de romp, en daarna het lichtgrijs op buik en vleugels. De blauwe sierbanden worden een uitdaging, omdat ik om de vleugels heen moet afplakken. Vorige keer heb ik de vleugels pas na het spuitwerk bevestigd, waardoor er een kier overbleef bij de aansluiting met de romp.

Groetjes Jelle

Jaaahhh leuk deze Jelle! Hoe noemde VJ dat ook alweer bij zijn DC-10...een D-check? Dat krijgt jouw F-27 zeker! Buiten de genoemde punten is de Dosyua kit best goed toch? Ik heb deze ook nog steeds op de plank liggen. Echter heeft Eastern Express er ook een kit van. Ik ben wel benieuwd welke kit beter is (volgens Britmodeller is de schaal van Eastern Express verkeerd, eerder 1:147...). Ik ga de F-27 ook zeker nog maken, maar dan van KLM. Laat iemand daar toevallig nou net de logo's van naar mij toegestuurd hebben

Succes met bouwen! Ik ga hem met genoegen volgen!

Heeeel leuk! Wat is het toch een prachtig vliegtuig. En je gaat het model zeker prachtig oppimpen. Jeugdsentiment is dit. Als kind veel zien (en hore) overvliegen. Zelf drie keer meegevlogen. Een indrukwekkende ervaring als kind (niet in de laatste plaats de enorme herrie bij take-off). Vorderingen tot nu toe zien er strak uit!

VJ

Ik had het vijftien jaar geleden helemaal niet zo verkeerd bekeken met die vleugels. Ik had ze niet vastgelijmd aan de romp tot na het schilder- en spuitwerk, om het afplakken van de blauwe sierlijnen te vergemakkelijken. Dit leverde wel een vrij zichtbare naad op tussen vleugel en romp.
Doordat ik de vleugels nu wel al had vastgezet om die naad weg te werken, heb ik de grootste moeite gehad met het afplakwerk. Ik heb zeker drie keer opnieuw stukjes opnieuw afgeplakt om weer een nieuw drupje blauw of wit tegen het model aan te blazen. Daarbij kwamen dan vervolgens ook weer stukjes spuitwerk los op plekken waar ik kennelijk tóch de oude verflaag volledig had moeten verwijderen.

Al met al werd het nogal een frustrerend klusje waarbij ik me meermaals heb afgevraagd of ik het model niet gewoon in ere had moeten laten. Uiteindelijk ben ik gelukkig best tevreden met het resultaat, maar ik zeg er meteen eerlijk bij dat het niet mijn beste staaltje modelbouwwerk is geworden.

De zwarte de-ice boots op de vleugelvoorranden zijn met de hand gedaan met Revell Aqua. Heerlijk verfje om te kwasten, als je het een beetje verdunt met een drupje water! Ik heb ook meteen een fout hersteld in het kleurenschema op de staart, ten opzichte van hoe het model er eerst uitzag... wie ziet wat ik bedoel?



De volgende stap is het boren van diverse gaatjes voor de verschillende antennes die op het toestel komen, en daarna natuurlijk de nieuwe decals.


Oh zeker! Het is erg zonde dat deze kit nergens meer te vinden is. Ik heb er geen echte gelijkenis-analyse op losgelaten hoor, dus ik zal niet beweren dat de kit 100% klopt. Nu ik het model even en-profile naast een foto hou lijkt de achterkant van de motor/landingsgestel-gondels aan de achterzijde wat te kort te zijn. Als ik deze kit ooit nog een keer vind zou ik dat zelf wel aan willen pakken, door de achterkantjes eraf te zagen en met een aantal laagjes evergreen ertussen weer terug te lijmen en het geheel in vorm te schuren.



Mijn luchtdoop was in een F-50, wat technisch gezien natuurlijk gewoon een gemoderniseerde F-27 is. Helaas ben ik niet oud genoeg om de echte Friendships te hebben zien vliegen, op dat ene gerestaureerde toestel op airshows na.

Het wit loopt door tot onder het zwarte vlak ipv dat het aan de voorzijde ophoudt.

Ow, maar dat is prima spuitwerk! Het is zeker niet gemakkelijk om cheatlines e.d. te spuiten. Ik probeer dat altijd zo veel mogelijk te voorkomen haha. Ik heb dat tot nu pas één keer gedaan (bij de A300 van Transavia). Maar bij de A310 en Boeing 737-200 in KLM kleuren zal ik weer aan de bak moeten.

De details op het model (met name op de motorgondels) lijken me wat karig. Ga je daar middels scriben/verwering/decals nog verandering in aanbrengen?

Ikzelf gebruik al jaren Tamiya XF-1 voor al mijn zwart. Komt ook in een groot potje, dus is niet zo snel op.

Dat begint er super strak uit te zien! Leuk detail inderdaad van de deicing bootop de vertical fin. Het was me bij de 'oude' beschildering nog niet opgevallen. Als je het eenmaal weet...


Ja, een F50 is inderdaad een gepimpte F27-050. Toch was mijn laatste vlucht in een F50 in 2005 en mijn laatste vlucht in een F-27 een jaar later! In Indonesië vlogen ze er mee van Denpasar naar Lombok. Ik weet nog dat mijn vriendin zei: "we kunnen ook de boot nemen, dat is ook leuk". : NO WAY! Het is toch echt de Friendship geworden!

VJ

Met modelbouw-buddy Arjan heb ik in de loop van afgelopen tien jaar een paar keer airliner-modelbouwproducten uitgebracht onder het label Attach Before Flight. We begonnen met resin winglets en hebben ook een paar keer decals uitgebracht die we lieten zeefdrukken bij BOA. Erg leuk en leerzaam om te doen, maar ook erg tijdrovend. Niet alleen het ontwerp van een goede decalset vreet uren, ook het afhandelen van bestellingen kost ongemerkt best veel tijd. Vandaar dat we maar heel sporadisch iets uitbrengen en geen website o.i.d. hebben.
Een paar jaar terug brachten we een tweetal sets uit voor KLM Cityhopper: de ene voor de Embraer 190 en 175, en de andere voor de Fokker 70 en 100. Beiden hadden een oplage van 100 stuks en het break-even punt lag op ongeveer 30 verkochte sets in totaal. Door een stapel te verkopen aan de Luchtvaart Hobbyshop hadden we dat punt al meteen bereikt, en is de rest een mooie aanvulling op het hobby-budget. Rijk word je er niet van.

Door onzorgvuldig opslaan zijn er een aantal sheets beschadigd en daardoor onverkoopbaar. Niet zo erg, want er zit nog veel bruikbaar spul op. Voor de Friendship heb ik hiervan gebruik gemaakt voor de wit/blauwe omlijstingen van de deuren. Natuurlijk zijn de deuren van de F-27 heel anders dan die van de F-70/100, dus het is een kwestie van knippen en plakken. Klinkt als een heel priegelig klusje, maar dat valt eigenlijk best mee.


De overige decals heb ik laten drukken bij printenmetwit.nl en de kwaliteit is prima. De verzadiging van grotere gekleurde vlakken is niet optimaal, dus die kun je beter vermijden bij deze drukker, maar het wit is erg mooi en goed dekkend. Ik heb de witte decals dubbel laten drukken om er twee over elkaar aan te kunnen brengen, maar het is eigenlijk niet nodig.
Ook is het mooie fotorealistische cockpitraampje van Malair te zien! Ik moest wel even wat snijden en schuiven om ze mooi te passen, omdat ik waarschijnlijk de verkeerde vorm in het dichtgesmeerde raampje heb geschuurd.




In de buik heb ik een aantal gaatjes geboord voor de antennes. In het midden komen een soort wasrekjes te hangen die volgens mij bedoeld zijn voor de radiocommunicatie. Ook op het dak boven de cockpit zit een gaatje voor de kenmerkende V-vormige antenne waarvan ik ook even de functie niet meer weet.





Correct!



Dank! Ik gebruik ook liever decals voor dit soort dingen, maar dan moeten het wel echt mooie decals zijn met de goede kleur en een mooie kleurverzadiging. Ik ben inmiddels toch wel al een goeie 15 jaar bezig met airbrushen, maar ik vind dat ik er nog steeds niet heel goed in ben. Door af en toe dit soort dingen te spuiten kan ik toch weer wat meer oefenen.



Ja, mee eens, er zat al vrij weinig op en de paar paneellijntjes die er waren zijn verdwenen door het schuurwerk. Ik wil het grijs op de buik en vleugels nog wat ophalen door met een iets lichtere tint wat post-shading aan te brengen. Ik kan ook flink los met verwering vanuit de uitlaten en er kunnen een hoop kleine decals op voor de kleine details.



Hoe bevalt jou de geur van Tamiya verf? Ik gebruik nog steeds enamels van Revell en Humbrol etc maar de geur begint me steeds meer tegen te staan. Aangezien ik vanaf november mijn hobbykamertje kwijt ben zal ik creatief moeten zijn met waar ik airbrush, als in, het balkon in de zomer en in de winter... gewoon even niet, ben ik bang. Het zou in elk geval helpen als ik overstap op minder stinkende verf. Ik ben van plan om de Concorde wit te spuiten met Revell Aqua, al durf ik er niet goed aan te beginnen. Ik zit een beetje vastgeroest denk ik.

Geweldig! Want je beschrijving klopt als een bus: het is een 'Towel Rail' antenne. Letterlijk een handdoek rekje dus. Dat zijn HF radio ontvangers. Ze worden ook wel towel bar of towel rack genoemd en ze werden al voor WO2 toegepast ter vervanging van de HF wire antenne die vaak naar het verticale staartvlak loopt.
De V-shaped antenne boven de cockpit is een (meest waarschijnlijk) VHF navigation antenne. Daarbij dient het het verticale deel als communicatie antenne voor (reguliere) VHF communicatie. De horizontale V antenne is een Dipole Navigatie antenne voor het uitlezen van een VOR station of het ontvangen van een ILS localizer signaal.

Strakke vorderingen hoor. Het ziet er schitterend uit, ook met die Malair cockpit!

VJ

Mooi vorderingen Jelle en leuke informatie VJ! Ik verbaas me elke keer weer over het aantal verschillende antennes dat er wel allemaal niet is.

Die is aanzienlijk. Misschien zelfs iets sterker dan de Revell Enamels. Maar het droogt wel veel sneller, dus ik heb er wel minder lang last van. En ik werk natuurlijk met een gasmaskertje. Wat trouwens goed helpt om te voorkomen dat de geur ook naar andere kamers komt: een handoek (of aantal handdoeken) tegen de onderste spleet van de deur aan leggen. Daar kwam mijn wederhelft mee en ik moet zeggen dat dit echt scheelt.