T34-85Tja, en dan is het tijd voor mijn laatste T34 in deze serie. Natuurlijk, ik zou nog eindeloos door kunnen gaan met allerlei subvarianten produceren, maar na een jaar alleen maar T34's bouwen is het ook wel weer eens mooi geweest.
T43Maar voor mijn verhaal zet ik nog even een stapje terug. In de zomer van 1942, toen de ergste crisis aan het front voorbij was, gaf het Sovjet oppercommando opdracht voor de ontwikkeling van een nieuwe middelzware tank als opvolger van de T34. Deze tank moest de bepantsering van de zware KV1 tank combineren met de mobiliteit van de T34, en werd uitgerust met het standaard 76mm kanon waarmee deze beide tanks al uitgerust waren, en dat op dat moment nog prima voldeed voor het uitschakelen van de Duitse Panzer III's en IV's.
T43 prototype
De nieuwe tank werd T43 gedoopt, naar het jaar waarin hij volgens planning operationeel zou moeten worden. Voordat de T43 echter op de pruductielijnen stond kwamen de eerste Duitse Tigertanks in het veld, en begon informatie binnen te sijpelen over de op handen zijnde productie van de Panther tanks. De bestaande Russische tanks boden geen afdoende antwoord op de Tiger en de Panther, en tot overmaat van ramp bood de op stapel staande T43 dat ook niet. De verdere ontwikkeling van deze tank werd daarom afgebroken. Wat nu?
T34-85Het was de Sovjets duidelijk dat zij op zoek moesten naar een tankkanon dat de Tiger en Panther op flinke gevechtsafstanden (zeg 2000m) kon uitschakelen. Daarbij kwam men uit op het beproefde 85mm luchtdoelkanon, dat over een hoge mondingssnelheid, een vlakke kogelbaan en een geschikt kaliber beschikte. Het luchtdoelkanon was door zijn lange terugloop echter niet zonder meer geschikt voor inbouw in tanks. Bovendien was er geen tank beschikbaar die groot genoeg was om dit kanon in te plaatsen. En het ontwikkelen van een geheel nieuwe tank zou veel tijd kosten. En die was er niet. Hoe dit op te lossen?
Twee ingenieursbureaus gingen aan de slag met het 85mm kanon. Dat leidde in korte tijd tot een geschikt kanon, de DT-5. Die werd om te beginnen ingebouwd in de romp van het SU-122 gemechaniseerde geschut. Dat leverde een kloeke tankjager op, de SU-85, die met alle Duitse tanks het gevecht aan kon. Om dit kanon nu ook in een tank te plaatsen bedacht een slimme ingenieur het plan om de koepel van de T43 te gebruiken, die een stuk groter was dan die van de KV1 en de T34, en die op het onderstel van de T34 te plaatsen. Hierbij werd dus gebruik gemaakt van bestaande elementen: het 85mm luchtdoelkanon, de koepel van de T43, en de romp van de T34. Dit leverde een tank op met de mobiliteit en de betrouwbaarheid van de T34 die voldoende vuurkracht had om het tegen de nieuwste generaties Duitse tanks op te nemen. En hoewel deze nieuwe tank op het gebied van bepantsering wat achterbleef werd dat gedeeltelijk gecompenseerd door zijn goede mobiliteit.
Vroege T34-85 model 1943 met DT-5 kanon.
De eerste T34-85's liepen begin 1944 van de lopende band. Ze zijn te herkennen aan de opgeboute kanonmantel, het iets kortere kanon en de ronde voorspatborden. Ondertussen werd er door het tweede ingenieursbureau ZiS met succes doorgewerkt aan een verbeterde versie van het 85mm kanon. Hiermee werd in 1944 een tweede verbeterde versie van de T34-85 uitgerust. Deze had het langere kanon, de afgeronde mantel en hoekige voorspatborden. Ook werd de koepel voor de commandant wat verder naar achter verplaatst om de radio in de toren te kunnen plaatsen. Deze tweede versie bleef met een paar minieme wijzigingen tot in 1945 in productie, en er werden tienduizenden exemplaren van gemaakt.
T34-85 model 1945
De T34-85 was een ongekend succes. De tank vormde vanaf operatie Bagration in juni 1944 de ruggengraat van de Russische pantserdivisies en bleef tot in de jaren '50 de standaardtank van de Sovjetunie en zijn satellietstaten en bondgenoten. De productie ging zonder al te veel vernieuwingen door tot in 1969, en de T34-85 werd nog volop ingezet in de Koreaoorlog, de Vietnamoorlog en tal van conflicten in het Midden-Oosten en Afrika. De laatst bekende operationele inzet was in de Joegoslavische burgeroorlog in de jaren 1990.
T34-85 in Noordvietnamese dienst.
Uitgeschakelde Servische T34-85 in Kroatië in 1991.