Voor mijn geplande diorama 'сестры'
(
https://www.modelbrouwers.nl/phpBB3/vie ... 8#p1037278)
heb ik een paar Sovjet voertuigen nodig. Naast een open truck (GAZ-MM) en een nog te kiezen refueler wil ik ook een jeep-achtig voertuig.
Mijn keus viel op de Tamiya GAZ67b.
Weliswaar was dit voertuig tijdens de Grote Patriottische Oorlog vrij zeldzaam, maar het is echt zo'n 'Russisch' product, ontworpen volgens de principes 'goed genoeg is goed genoeg' en 'don't fix it if it ain't broken', gebaseerd op een hele stroom van voorlopers en met aftakkingen van allerlei zijstromen.
De ontwikkeling van de serie GAZ64/67/67b begon eerder dan vaak wordt verondersteld. Tijdens de Winter-oorlog van 1939-40 tegen Finland kwam men bij het Rode leger tot de conclusie dat ze dringend behoefte hadden aan een licht all wheel drive verkenningsvoertuig. Begin februari '41 werden, zoals gebruikelijk, een paar ontwerpbureaus aan het werk gezet. Bij de Gorkovsky Avtomobilny Zavod (GAZ) kreeg de 38-jarige ontwerper Vitaly Grachev wat foto's van het in de USA ontworpen prototype Bantam-1 te zien, plus beschrijvingen van de eerste pre-productie serie van Bantam BRC-40.
Bantam, prototype no. 1
De vertegenwoordigers van de Soviet Unie waren bij de presentatie van dit voertuig diep onder de indruk. Grachev kreeg de taak een dergelijk voertuig te ontwerpen, met gebruikmaking van zoveel mogelijk reeds bestaande materialen en onderdelen. Een belangrijke voorwaarde was dat het voertuig geschikt moest zijn voor airborne operaties, zeer compact moest zijn en gemakkelijk in het ruim van het Li-2 transport vliegtuig geladen moest kunnen worden. Grachev was in 1938 ook al de ontwerper van de GAZ-61 4x4 'staff car'.
GAZ-61, 4x4 'staff car'
https://en.m.wikipedia.org/wiki/GAZ-61Foto: Сергей Коровкин
Na precies 50 dagen ploeteren rolde op 25 maart '41 het eerste prototype van de productie lijn; de GAZ R1 ('R' van razvedchik / разведчик = verkenner).
Het prototype: GAZ-R1
https://wmspear.com/Bantam/gazr1.htmlZeer fraaie reproductie van GAZ-R1
https://m.facebook.com/kbsmirnova7/post ... 9023381356De uiterlijke overeenkomsten met het Bantam prototype zijn opvallend! Motorisch en mechanisch zijn er echter grote verschillen. Als basis gebruikte Grachev veel onderdelen van de al in 1938 door hem ontworpen GAZ-61 (o.a. vooras, verdeelkast), motor en versnellingsbak van GAZ-MM, achteras van GAZ 11-73, schokbrekers van GAZ-M1 en ga zo maar door.
De prototypes werden uitgebreid getest en voldeden over het algemeen zeer goed. Na het doorvoeren van een aantal verbeteringen en vereenvoudigingen werd het voertuig in het najaar '41 in productie genomen als GAZ-64, er werden 672 van gebouwd.
GAZ-64
http://www.theclassictimes.com/transpor ... -1941-1942Er bleken in het veld toch nogal wat tekortkomingen, m.n. aan het chassis dat de neiging had door te knikken bij de veerophangingen en de te kleine spoorbreedte (1.278 mm), waardoor het voertuig lateraal instabiel was en neiging had omver te kukelen. In september '43 begon de productie van een verbeterde versie, de GAZ-67, met spoorbreedte 1.446 mm, versterkt chassis en de sterkere GAZ-64-6004 motor met 4-versmellingsbak en een extra brandstof tank onder de bestuurders-stoel. Al gauw, in januari '44, werd hij opgevolgd door de nog iets verder verbeterde GAZ-67b.
GAZ-67b, 'in originele ongerestaureerde toestand'
De GAZ-67b (of eigenlijk zijn voorloper 64) is dus sterk geïnspireerd op de Bantam BRC 40, en niet -zoals vaak gedacht- op de Willys MB of de Ford GP. Bovendien was de GAZ-64 al in productie voordat de eerste Amerikaanse lend-lease (Bantam en Ford GP) jeeps de USSR bereikten.
De GAZ-67b voldeed goed, maar was iets lastiger in onderhoud dan de Amerikaanse jeeps. De remmen waren zwak en moeilijk te repareren in het veld. De motor lustte nogal een slok (vandaar de extra brandstoftank), maar had het voordeel dat hij met erg slechte brandstof overweg kon; laag octaan benzine, kerosine en -naar ik mij heb laten vertellen- was hij ook niet vies van een scheut vodka.
De productie liep door tot 1953. In totaal zijn er 62.843 stuks geproduceerd (64, 67 & 67b), waarvan slechts ca. 5.000 tijdens WO2.
Of de GAZ-67b ook werkelijk tijdens WO2 bij de Rode Luchtmacht gediend heeft weet ik niet, maar het voertuig is veelvuldig te zien in enkele Russische tv-series die zich bij de luchtmacht afspelen. Te zien, eventueel met Engelse ondertiteling, op het YouTube kanaal 'Star Media', m.n. 'Night Swallows' losjes geïnspireerd op de 'Night Witches' en 'the Attackers' ZÉÉR losjes over de vrouwelijke Sovjet fighter ace Lydia Litvjak.
https://m.facebook.com/kbsmirnova7/post ... 9023381356https://wmspear.com/Bantam/gazr1.htmlhttps://mortarinvestments.eu/catalog/item/gaz-67https://en.topwar.ru/95280-bantik-pervy ... -lizu.html